dawać do myślenia
  • Gościni

    17.11.2023
    13.12.2021

    Szanowni Państwo,

    chciałabym ponowić temat poprawności językowej wyrazu gościni. Od ostatniego wpisu w poradni o tym słowie minęło dziesięć lat. Czy gościni zagościła w polszczyźnie oficjalnej? Jak postrzegać tę żeńską formę? Czy jest ona w jakikolwiek sposób nacechowana? Będę bardzo wdzięczna za odpowiedź. 


    Z wyrazami szacunku

    KR

  • homozwiązek
    26.04.2008
    26.04.2008
    Witam,
    proszę o odpowiedź, czy mogę napisać: homozwiązek, homomałżeństwo? Czy są to zrosty? Tych wyrazów nie ma w słownikach, ale – jak mi się wydaje – są już w języku. Formy małżeństwo homoseksualne i związek homoseksulany są… za długie.
    Proszę o niewykorzystywanie mojego nazwiska, jeśli zechcą Państwo umieścić odpowiedź w Sieci.
    Dziękuję za odpowiedź i czekam na nią z zaciekawieniem.
    Pozdrawiam.
  • Ile jest trybów w polszczyźnie?
    18.04.2003
    18.04.2003
    Spotykam się z tym problemem na co dzień: wcześniej uczyłem Polaków francuskiego, teraz uczę Węgrów polskiego. Gdy natrafiam na zdanie typu: „Powiedział, żebym mu dał…”, to tłumaczę moim uczniom, że jest to tryb łączący, mylnie przedstawiany przez polskie gramatyki jako przypuszczający. Przecież istnieje zarówno syntaktyczna, jak i semantyczna różnica między powyższą formą a podobną w zdaniu: „Wiem, że dałbyś mi, gdybym cię o to poprosił”.
    Wprawdzie kilku polskich gramatyków proponowało rozróżnienie między obu trybami (tak przecież odmiennymi), ale nie przyjęło się ono, mimo że ułatwiłoby życie nauczycielom tych języków, w których istnieje osobny tryb przypuszczający i osobny łączący (romańskie) i nauczycielom polskiego na Węgrzech. Istnieje zresztą wiele takich zjawisk, których inne niż tradycyjne przedstawienie ułatwiłoby dzieciom naukę języków (np. we francuskim pojęcie równoważnika zdania jest obce, uważam, że również i w polskim jest ono niepotrzebne). Czy nauka gramatyki polskiej nie powinna być w jakiejś mierze nastawiona porównawczo, aby dzieci nauczyć, że nie wszędzie na świecie ludzie myślą takimi kategoriami, jakie zostały zdefiniowane (dość dawno temu na dodatek) przez polskie gramtyki?
    Dziękuję za odpowiedź
    Arkadiusz Karski
    Bukowno / Budapeszt
  • inicjalizować
    10.02.2009
    10.02.2009
    Jestem informatykiem – programistą i nie wiem jak powinienem przetłumaczyć (opisać) funkcję o angielskiej nazwie initialize. Intuicja podpowiada mi użycie słowa inicjalizować. W internetowym Słowniku języka polskiego PWN nie znalazłem jego jednak. Jest jedynie inicjować, ale ono zdaje się mieć inne (choć podobne) znaczenie. Czy jest to neologizm? A może błąd? Dlaczego SJP PWN ani Korpus Języka Polskiego PWN nie znają tego słowa? Może ze względu na techniczne, informatyczne zastosowanie słowa?
  • Już koniami czy jeszcze końmi
    14.10.2003
    14.10.2003
    Wiadomo, że końcówka narzędnika liczby mnogiej -ami robi furrorę. Pewnie w końcu wyruguje końcówkę -mi. Wciąż jeszcze mówimy liśćmi, gośćmi, końmi. Chociaż już gałęziami i gałęźmi, gwoździami i gwoźdźmi. Wiemy, że tylko słoniami, świniami, śledziami.
    Mam zapytanie o konie właśnie. Mój przyjaciel w specjalistycznej literaturze spotkał się z koniami trojańskimi. Zaniepokoiliśmy sie oboje, ale przypuszczam, że wymyślono taką końcówkę dla odróżnienia tego wirusa (bodajże) od zwierzęcia. Słowniki milczą, ale tez jest to nowy twór (konie trojańskie w sensie informatycznym). Czy można by pobawić się w probabilistykę i założyć, że w tym kontekście wygra końcówka -ami?
    Z poważaniem
  • Kiwali głową czy głowami?
    21.11.2014
    21.11.2014
    Szanowni Państwo,
    Czy zdanie: „Scena, która się rozgrywa, świadczy o odwiecznym błędzie mężczyzn, którzy przywłaszczywszy sobie rolę uwodzicieli, biorą pod uwagę tylko kobiety (…)” jest poprawne (rolę nie role)? Dlaczego w literaturze często zdarzają się zdania typu „Sąsiadki kiwnęły głową” – skoro były dwie sąsiadki i każda miała swoją głowę? Gdzie mogę znaleźć tę zasadę?
  • mieszkanki Szombierek
    15.06.2014
    15.06.2014
    Dzień dobry,
    jestem mieszkanką dzielnicy Bytomia o wdzięcznej nazwie Szombierki. Przez całe swoje życie myślałam, iż w związku z tym jestem szombierzanką, jednak ostatnio w prasie lokalnej pojawiła się forma szombierczanka. Proszę o rozstrzygnięcie, która z tych form jest poprawna i dlaczego.
    Z poważaniem,
    Sabina Pytel
  • nazwy wydarzeń historycznych
    31.12.2010
    31.12.2010
    Dzień dobry!
    Nurtuje mnie od pewnego czasu następujące pytanie językowe. W jaki sposób należy pisać Powstanie Warszawskie czy też powstanie warszawskie? Czy należy tę nazwę traktować jako własną i pisać z wielkiej litery?
    Dziękuję za odpowiedź i życzę szczęśliwego Nowego Roku.
  • niwelować
    12.09.2012
    12.09.2012
    Witam,
    chciałabym zapytać o użycie czasownika niwelować. Spotkałam się ze zwrotami typu niwelować problemy czy szkolenia mają niwelować brak kompetencji, co według mnie kłóci się z definicją słownikową. Czy takie użycie jest poprawne?
  • odznaczyć
    22.11.2010
    22.11.2010
    Witam,
    mam pytanie o poprawność używania słowa odznaczyć jako równoważnego z usunąć zaznaczenie. A także tłumaczenia angielskiego uncheck jako odznacz. W SJP definicja odznaczyć nie zawiera usunąć zaznaczenie i wygląda następująco:
    odznaczyć — odznaczać
    1. «znacząc, wyodrębnić coś z jakiejś całości»
    2. «wyróżnić kogoś, dając mu jakieś odznaczenie»

    Czy używanie odznaczyć zamiast usunąć zaznaczenie jest poprawne?
    Z góry dziękuję za odpowiedź
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego